«البـرز» جلوه‌ای از معماری ایرانی و فرهنگی
تاریخ انتشار: ۱۷ اسفند ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۱۲۳۵۳۵۹
همشهری آنلاین _ شقایق عرفی‌نژاد: نخستین ساختمان این دبیرستان سال ۱۲۵۰ شمسی در زمان سلطنت ناصرالدین‌شاه ساخته شد. در این سال که بیست و چهارمین سال سلطنت او بود، یک گروه مبلغ کاتولیک از آمریکا به ایران آمدند که در خیابان لاله‌زار مستقر شدند. با ماندگار شدن این هیأت در ایران آنها تصمیم به ساخت یک دبستان گرفتند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
سال ۱۲۶۶ زمین بزرگ‌تری برای ساخت مدرسه در خیابان قوام‌السلطنه توسط این هیأت خریداری شد و همان سال هم ساخته شد. با ساخت این مدرسه دانش‌آموزان مدرسه دروازه قزوین به این محل انتقال داده شدند. اما مدرسه همچنان در انحصار آمریکایی‌ها و مسیحیان بود. در سال ۱۲۷۷ دکتر «ساموئل جردن» از آمریکا به ایران آمد و یک سال بعد ریاست مدرسه را به عهده گرفت. دوره ریاست او بر این مدرسه دوره تحولات بزرگ بود.
غیر از ۶ کلاس دبستان ۲ کلاس دبیرستان هم به آن اضافه شد و در سال ۱۲۹۲ و با اضافه شدن ۲ کلاس جدید دوره کامل دبیرستان در آن شکل گرفت. همین سال زمینی در املاک جنوبی بهجت‌آباد خریداری شد که در آن ساختمانی برای اقامت دکتر جردن در نظر گرفته شد. در همین اراضی ۳ سال بعد نخستین ساختمان شبانه‌روزی ساخته شد. اما در سال ۱۳۰۱ بود که مدرسه به چهارراه کالج و محل فعلی دبیرستان البرز انتقال پیدا کرد، بنای آن توسط مارکوف ساخته شد و در سال ۱۳۰۸ به‌صورت کالج درآمد و اسم کالج آمریکایی‌ها روی آن گذاشته شد. اما در سال ۱۳۱۹ پهلوی اول آن را از آمریکایی‌ها خرید و از آنجا که می‌شد از اراضی آن ـ در آن زمان این محدوده شمال شهر تهران محسوب می‌شد ـ کوه‌های البرز را دید، نامش به دبیرستان البرز تغییر کرد.
«رضا موسوی» کارشناس مرمت بناهای تاریخی و تهران‌شناس درباره ثبت این بنا در فهرست آثار ملی می‌گوید: «دبیرستان البرز فروردین سال سال ۷۷ به ثبت ملی رسیده است.»
او می‌گوید: «دبیرستان تا زمان قاجار در تهران قدیم بوده است و بعد که در زمان پهلوی اول باروی تهران تخریب می‌شود، کالج آمریکایی‌ها به محل فعلی دبیرستان البرز منتقل می‌شود. در آن سال به مهندس مارکوف سفارش می‌دهند و او هم مدرسه را طراحی می‌کند و می‌سازد.»
او درباره محل دبیرستان می‌گوید: «جایی که دبیرستان البرز واقع شده، در زمان ساخت جزء اراضی قدیمی شمال تهران بوده است. اینجا باغ‌ها و مجموعه املاکی بوده که متعلق به یک شاهزاده بوده است و خواهر میرزا حسن‌خان مستوفی آن را می‌خرد.»
او می‌گوید: «جانمایی دبیرستان کاملاً درست است. متعلق به زمانی است که تهران در حال گسترش است. نمی‌خواستند مدرسه داخل شهر باشد و از طرف دیگر نباید چندان دور از آن قرار می‌گرفت. بنابراین، در نزدیک‌ترین فاصله با مرزهای قدیمی ساخته می‌شود. خیابان انقلاب فعلی باروی قدیمی و خندق دور تهران بوده است و این دبیرستان بلافاصله بعد از خندق ساخته شده است.»
رضا موسوی وجود این مدرسه را در این نقطه بر گسترش تهران تأثیرگذار می‌داند: «خیابانی در شرق این ساختمان و مدرسه ساخته می‌شود که امروز به اسم حافظ آن را می‌شناسیم. وقتی این ملک تمام می‌شود یک خیابان جدید ایجاد می‌شود. خیابان فرعی رشت، یعنی شمال دانشگاه پلی‌تکنیک معبر شمالی است که بعد دانشگاه امیرکبیر بین مدرسه و این خیابان فاصله می‌اندازد، وگرنه محدوده شمالی آن یک خیابان فرعی است و بالاتر از آن هم خیابان تخت‌جمشید یا طالقانی فعلی ساخته می‌شود. یعنی ۳ گذر به آن منتهی می‌شود که در زمان خودش یک اتفاق بوده است.»
رضا موسوی درباره‌کاری که مارکوف در طراحی ساختمان این دبیرستان کرده، می‌گوید: «در فضاهای عمومی که مارکوف ساخته ۲ موضوع به چشم می‌آید. یکی از آنها تقارن است که برایش اهمیت دارد و در همین بنا هم آن را می‌بینید و دیگری ریتم است. این ۲ عنصر تقریباً در تمام بناهایی که به‌صورت نواری طراحی کرده دیده می‌شود.»
او ساختمان‌های نواری‌شکل را الگوبرداری از معماری غربی می‌داند. یعنی به جای اینکه ساختمان را در ارتفاع ببرند، با عرض کم و طول زیاد آن را در یک طبقه می‌ساختند. او می‌گوید: «برای اینکه وضعیت ساختمان ثابت شود و فشارهای جانبی را تحمل کند، ۲ بازو هم در چپ و راست ساخته شده است. در این فرایند و در این نمایی که به وجود آمده حالا سراغ قاب‌بندی و ریتم می‌رود که از تناوب جزئیات معماری تکرارشونده به دست می‌آید.»
او علاوه بر این از استفاده از المان‌های ایرانی هم می‌گوید که در کنار ریتم و فضاسازی و نواری بودن و تقارن، سبک خاص کار مارکوف را می‌سازند: «قوس‌ها و طاق‌ها، تزیینات، آجرکاری و کاشیکاری در همه بناهایی که مارکوف کار کرده وجود دارند. در این بنا هم آن را می‌بینید. از آن مهم‌تر همیشه فضای دلگشایی در ورودی بنا ایجاد کرده است. در دبیرستان البرز بلافاصله بعد از ورودی فضای گنبدی شکلی با ۲ ستون و یک گنبد مرتفع ایجاد کرده است و امکان اینکه بتوانید از پایین طبقات بالا را ببینید وجود دارد. ستون‌های برجسته‌ای هم دارد و در سردر هم تزیینات دارد. مثل کنگره‌کاری‌هایی که بالای ستون‌های ورودی دیده می‌شود و همین‌طور مقرنس‌کاری‌های آجری که باعث می‌شود همه چیز در بهترین شکل ممکن باشد.»
منبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: دانشگاه دانشجو همشهری محله معماری دبیرستان البرز آمریکایی ها ساخته شد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۲۳۵۳۵۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مرمت کاروانسرای ینگی‌امام ۲۰۰ میلیارد تومان می‌خواهد
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی البرز با بیان اینکه مرمت کاروانسرای ینگی‌امام ۲۰۰ میلیارد تومان می‌خواهد، گفت: وضعیت کاروانسرای ینگی امام ساوجبلاغ بحرانی و نیازمند مرمت هر چه سریعتر است. - اخبار استانها -
به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرج، حیم خاکی بعدازظهر امروز در بازدید از کاروانسرای ینگی امام ساوجبلاغ اظهار داشت: کاروانسرای ینگی امام یکی از ظرفیت‌های بسیار خوب استان البرز است که سال گذشته همراه با 53 کاروانسرای دیگر در پرونده کاروانسراهای ایرانی به ثبت جهانی رسید.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان البرز عنوان کرد: شرایط بنای کاروانسرا اکنون به گونه ای است که به مرمت نیاز دارد و باید هر چه سریعتر برای این موضوع اقدام شود.
وی با اشاره به اینکه حدود 200 میلیارد تومان برای مرمت کامل این بنا نیاز است، گفت: اعتبارات ناچیری هر ساله برای مرمت بخش هایی از این بنا در نظر گرفته می شود که جوابگوی نیاز مرمتی آن نیست، بنابراین اولویت واگذاری این بنا به بخش خصوصی است تا یکبار به صورت کامل مرمت بنا صورت گیرد.
خاکی بیان کرد: کاروانسرای ینگی امام از لحاظ موقعیت قرارگیری و دسترسی یکی از بهترین گزینه ها برای تبدیل به اقامتگاه و یا گذر فرهنگی به عنوان محلی برای برگزاری رویدادها، نمایشگاه ها و بازارچه صنایع دستی و فرهنگی است که در راستای حمایت از تولید ملی نیز قرار می گیرد.
ثبت 14 اثر تاریخی البرز در فهرست میراث ملی کاروانسرای ینگی‌امام ثبت جهانی می‌شود/ داوطلب ثبت جهانی تپه ازبکی هستیمبراساس تحقیقات محلی ، ادبی و تاریخی "ینگی امام" یا "ینگه امام" در زبان آذری به معنای تازه و نو است که این نام به یک مجموعه تاریخی، مذهبی و یک روستا در شهرستان ساوجبلاغ استان البرز اطلاق می‌شود.
در مجموع ینگی امام شامل یک تپه تاریخی مربوط به قرن چهارم هجری قمری با ارتفاع 18 متر از سطح زمین، یک کاروانسرا مربوط به دوران صفویه و قاجاریه، بقعه متبرکه امامزاده هادی (ع) و یک روستا را شامل می شود که این مجموعه در شرق شهر هشتگرد استان البرز قرار گرفته است.
بررسی های تاریخی بیانگر آن است که در ابتدا نام «ینگی امام» به بقعه متبرکه امامزاده هادی (ع)، سپس به کاروانسرا و تپه تاریخی و اکنون به روستای واقع در این محدوده اطلاق می‌شود.
قرار گرفتن این مجموعه فرهنگی، مذهبی و تاریخی در یک منطقه خوش آب و هوا موجب شده تا ینگی امام از گذشته ها تاکنون مورد توجه گردشگران و رهگذران قرار گیرد ضمن آنکه احداث کاروانسرای ینگی امام در زمان صفویه در مسیر جاده تاریخی ابریشم بیانگر اهمیت اقتصادی و گردشگری منطقه از دیرباز تاکنون بوده است.
اولین مرحله کاووش های باستان شناسی در تپه تاریخی ینگی امام مربوط به سال 1385 است که در جریان این کاووش ها تعدادی سفال متنوع لعاب دار مربوط به دوران صدر اسلام به دست آمد. کشف 50 شئی مفرغی، میخ های چادر و داس های آهنی از دیگر آثار به دست آمده از این تپه است.
سال 1387 دومین کاووش باستان شناسی در ضلع شرقی این تپه تاریخی با حضور 6 کارشناس میراث فرهنگی کشور انجام شد و سطوح دیگری از یافته های تاریخی به دست آمد.
تپه تاریخی ینگی در 25 اسفندماه سال 1379 به شماره 3504 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید،
بقعه متبرکه امامزاده هادی (ع ) که بنای آن مربوط به دوره صفوی - قاجاریه است ؛ در تاریخ 28 دیماه 1379 با شماره 2965 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد.
کاروانسرای ینگی امام نیز در تاریخ 17 آذرماه 1377 به شماره 2175 به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده و در آثار ملی ایران قرار گرفته است.
مجموعه کاروانسرای ینگی امام به وسعت سه هزار مترمربع ادارای اتاق های ویژه برای استراحت مسافران و رهگذران در طول تاریخ فعالیت خود بوده است.
انتهای پیام/
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»